Heel wat religieuze groeperingen, zoals Joden, Christenen, Boeddhisten en Hindoes, kennen een of andere vorm van onthouding of vasten. Ook de moslims hebben een jaarlijkse periode van vasten (Sawm in het Arabisch), die valt in de maand Ramadan. Tijdens die periode moeten de moslims zich vanaf het eerste ochtendgloren (dus voor zonsopgang) tot het vallen van de avond onthouden van voedsel, drank en seksuele omgang. Sommige moslims (zoals bejaarden, zieken, zwangere of menstruerende vrouwen) zijn echter vrijgesteld van het vasten, omdat God rekening houdt met mensen voor wie deze praktijk te zwaar zou vallen.
Wanneer valt de Ramadan?
Anders dan de Gregoriaanse kalender die het zonnejaar volgt, draait de islamitische kalender rond het maanjaar. De waarneming van de nieuwe maan geeft het begin en einde van elke maand aan. Ook in deze periode van het jaar vinden de moslims de waarneming van de nieuwe maan essentieel. Laat je daardoor echter niet misleiden om te denken dat de moslims de maan of een maangod vereren.
De Ramadan, de negende maand van de islamitische kalender, valt elk jaar 10 dagen vroeger in het Gregoriaanse jaar dan het jaar ervoor. De periode wordt afgesloten met het vieren van Eid-ul-Fitr. De data voor start en einde kunnen echter lichtjes verschillen volgens de ligging op aarde, vanwege de plaatselijke waarneming van de nieuwe maan. Dit behoort tot Gods wijsheid en genade, want zo zal iedereen uiteindelijk de vasten beleven in de verschillende seizoenen van de plaats waar ze wonen.
Waarom vasten de moslims?
“O JULLIE DIE GELOVEN, HET VASTEN IS VOOR JULLIE VERPLICHT ZOALS HET OOK VERPLICHT WAS VOOR DEGENEN VOOR JULLIE. HOPELIJK ZULLEN JULLIE (ALLAH) VREZEN.”
[EDELE KORAN 2:183]
Net als het geval is voor andere daden van aanbidding in de Islam, vasten moslims omdat God het hen heeft bevolen. Reeds voor dit Koranvers werd geopenbaard hadden de moslims ook al de gewoonte te vasten op bepaalde dagen, maar er was geen verplichte langere termijn.
Het doel van dit vasten is dat de moslims rechtschapenheid en godsbewustzijn ontwikkelen (Taqwa in het Arabisch). Deze eigenschap wordt gevoed door het vasten, omdat de moslims dan opzettelijk hun vleselijke verlangens onderdrukken (eten, drinken, seksuele intimiteit) om hun innerlijke wezen (de ziel) te verheffen en zo dichter bij God te komen.
Om te begrijpen hoe dit werkt, kan je je de mens best voorstellen als een ouderwetse weegschaal. Aan de ene kant is er het lichaam, aan de andere kant de ziel. Om het lichaam te voeden, nuttigen we een evenwichtig dieet van voedsel en drank. Om onze ziel te voeden, verrichten we spirituele activiteiten zoals het gebed, bezinning, God gedenken. Jammer genoeg neigen velen van ons ertoe om het fysieke aspect te overdrijven, waardoor we met ongezonde lichamen opgezadeld zitten. Om het nog erger te maken, zinken we nog dieper wanneer we onze spirituele kant verwaarlozen.
Uiteraard verzacht het feit dat je honger en dorst lijdt ook het hart en vergroot het je begrip voor de armen. Waar de vastende persoon er zelf voor kiest om niet te eten en niet te drinken, lijden de armen elke dag honger omdat ze het moeilijk hebben om in hun basisonderhoud, dat wij zo vanzelfsprekend vinden, te voorzien.
Gaat het enkel om vasten?
Hoewel de nadruk van de Ramadan ligt op het laten van voedsel, drank en intimiteit, proberen de moslims gedurende deze maand ook een beter karakter te ontwikkelen. Ze doen meer dan anders hun best om zonden als achterklap en roddel en het kijken en luisteren naar spiritueel schadelijke zaken te vermijden.
Profeet Muhammad (vrede en zegeningen zijn met hem) gaf de moslims het volgende advies:
“Vasten is een harnas. Als het dus een dag is waarop een van jullie vast, dan mag hij geen grove taal gebruiken, nog zondigen, nog zich onbeheerst gedragen. En als iemand hem beschimpt, moet hij zeggen: ‘Ik ben aan het vasten’.” (Bukhari en Muslim)
Veel moslims kiezen ervoor om hun verplichte jaarlijkse aalmoes (Zakaat) tijdens de Ramadan te betalen, omdat in die periode goede daden extra worden beloond. Naast het geven van geld, zetten moslims zich ook in voor gemeenschapswerk om de noodlijdenden bij te staan, en delen ze hun avondmaal (Iftar) met de armen.
Hoewel deze goede daden extra worden beloond tijdens de Ramadan, mogen moslims ze niet beperken tot slechts die ene maand. Ze moeten proberen dit momentum van de Ramadan te gebruiken om van die edele daden vaste gewoonten te maken voor het hele jaar.
Ramadan en Openbaring
“DE MAAND RAMADAN IS HET WAARIN DE KORAN WERD NEERGEZONDEN, ALS LEIDING VOOR DE MENSHEID EN ALS DUIDELIJK BEWIJS VAN DE LEIDING EN DE NORM.”
[EDELE KORAN 2:185]
De Ramadan is vooral belangrijk omdat het de maand is waarin God het islamitische Heilige Boek, de Koran, aan Profeet Muhammad ﷺ heeft geopenbaard. Het hele boek werd van bij God neergezonden tijdens deze maand, maar werd niet in één keer in zijn geheel aan hem doorgegeven. Het werd daarentegen met tussenpozen geopenbaard, over een periode van 23 jaar. Daarom besteden de moslims gedurende deze maand bijzondere aandacht aan de Koran en dragen ze hem voor, overdag maar ook tijdens de extra nachtgebeden (Tarawieh).
Een bijzondere nacht in de Ramadan
“VOORWAAR, WIJ HEBBEN HEM (DE KORAN) NEERGEZONDEN IN DE WAARDEVOLLE NACHT. EN WAT DOET JULLIE WETEN WAT DE WAARDEVOLLE NACHT IS? DE WAARDEVOLLE NACHT IS BETER DAN DUIZEND MAANDEN. DE ENGELEN EN DE GEEST (DJIBRIEL) DALEN IN HAAR NEER MET DE TOESTEMMING VAN HUN HEER, VOOR ELKE BESCHIKKING. VREDE HEERST (IN DEZE NACHT), TOT AAN DE OCHTENDSCHEMERING.”
[EDELE KORAN 97:1-5]
De Waardevolle Nacht (Laylat ul Qadr) is het hoogtepunt van de Ramadan. Omdat hij de verjaardag is van de nacht waarin de Koran werd neergezonden, is hij van immens belang. Hij is zo gezegend dat de beloning voor de goede daden die in deze nacht worden verricht exponentieel wordt vermenigvuldigd. De waarde van deze nacht is groter dan die van duizend maanden.
Klaar om een stukje Ramadan te beleven?
Waarom daag je jezelf niet eens uit om als niet-moslim dit jaar enkele dagen van de Ramadan mee te vasten? Beter nog: ronsel enkele van je vrienden, om te zien wie van jullie erin slaagt de meeste dagen te vasten. Wanneer je klaar bent, deel dan je gedachten hierover met ons. Laat ons weten hoe het je is vergaan en wat je uit deze oefening hebt opgestoken.
Hoe ga je te werk?
1. Stel je alarm in op ongeveer 30 minuten voor zonsopgang. Haal een ramadan-kalender bij je plaatselijke moskee of download hem online, en kijk na wanneer Soehoer eindigt.
2. Eet een stevig ontbijt voor de zonsopgang begint en poets je tanden.
3. Maak het voornemen om de hele dag te vasten. Je mag dat zowel luidop als in gedachten doen. Belangrijk is dat je bewust de intentie hebt om niet te eten, niet te drinken (ook geen water), niet te roken en geen seksuele omgang te hebben vanaf zonsopgang tot zonsondergang. Het is goed je ook voor te nemen om roddel en andere zaken die mensen kunnen kwetsen te vermijden.
4. Valt die zonsopgang erg vroeg in de ochtend, doe dan gerust nog een dutje voor je aan je dag begint.
5. Doe overdag je best om wat je je hebt voorgenomen ook uit te voeren.
6. Verbreek je vasten enkele minuten na zonsondergang (op de kalender aangeduid als Magrib) door te eten en te drinken. Het beste is dat je je vasten verbreekt met iets zoets, zoals enkele dadels, of gewoon met water.
7. Neem even de tijd om na te denken over hoe je je hebt gevoeld tijdens je vasten en wat je eruit hebt geleerd.
8. Herhaal stap 1 tot 7 elke dag waarop je wil vasten.
SUCCES MET JE RAMADAN-UITDAGING!
