Zelfontwikkeling
Het woord “moraal” komt van het Latijnse woord “moralitas”, wat “handelwijze, karakter en goed gedrag” betekent. Moraal slaat meestal op een gedragscode die een individu, een groep of een samenleving om goed van kwaad te onderscheiden. Vaak oriënteren mensen zich op een dergelijk ideaal voor hun gedrag omdat ze het beter vinden dan de alternatieven.
Als allesomvattende levenswijze heeft de Islam ook een compleet moreel systeem. Dat maakt een belangrijk aspect van zijn wereldvisie uit. We leven in een tijdperk waarin goed en kwaad vaak worden gerelativeerd. De Islam stelt echter dat morele standpunten niet relatief zijn en integendeel een universele standaard vastleggen, waarmee daden als moreel of immoreel kunnen worden bestempeld.
Het morele systeem van de Islam valt op, omdat het niet alleen de moraliteit definieert. Hij helpt de mensheid namelijk ook om dat morele niveau te bereiken, zowel op individueel als op collectief niveau.
Basisprincipes van de islamitische moraal
Het islamitische morele systeem komt voort uit zijn voornaamste credo: het geloof in één God als de Schepper en Onderhouder van het universum. De Islam beschouwt de mensheid als een onderdeel van Gods schepping en als Zijn onderdanen.
Uit islamitisch perspectief bestaat de zin van een mensenleven erin God te aanbidden, door dit wereldse leven zo te leiden dat het in harmonie is met de Goddelijke Wil. Op die manier verwerft die persoon vrede in deze wereld en eeuwigdurend succes in het leven na dood. De moslims kijken naar de Edele Koran en de Overleveringen van de Profeet als hun morele leidraad.
De Edele Koran zegt:
“Het is geen vroomheid dat jullie je gezichten naar het Oosten en het Westen wenden, maar vroom is wie gelooft in Allah en het Hiernamaals en de Engelen en de Schrift en de Profeten en die het bezit dat hij liefheeft weggeeft aan de verwanten en de wezen en de behoeftigen en de reiziger (zonder proviand) en de bedelaars en (het gebruikt) voor het vrijkopen van slaven, en die de salaat onderhoudt, de zakaat geeft. En die trouw zijn aan hun belofte wanneer zij een belofte hebben gedaan en de geduldigen in tegenspoed, in rampspoed en in oorlogstijd. Zij zijn degenen die Moettaqoen zijn, en zij zijn het die de godvrezenden zijn.”
[Edele Koran 2:177]
Dit vers benadrukt het islamitische geloof dat rechtschapenheid en vroomheid allereerst steunen op een echt en oprecht geloof. De sleutel tot deugdzaamheid en goed gedrag is een sterke relatie met God, Die alles ziet, altijd en overal. Hij kent de geheimen van het hart en de intentie achter elke handeling. Daarom beveelt de Islam dat we ons in alle omstandigheden moreel correct gedragen. God is op de hoogte over ieder van ons, ook als niemand anders dat is. Je kan de wereld om de tuin leiden, maar het is onmogelijk om de Schepper te misleiden.
Dat iemand houdt van God en zich voortdurend bewust is van hem stelt die persoon in staat om zich moreel te gedragen en oprecht te zijn in zijn intenties, met godsvrucht en toewijding.
De Edele Koran zegt eveneens:
“Zeg: ‘Mijn Heer heeft slechts de zedeloosheden verboden, wat er openlijk van is en wat er verborgen van is, en de zonde en de overtreding zonder recht en dat jullie Allah deelgenoten toekennen, waarvoor Hij geen bewijs heeft neergezonden, en dat jullie over Allah zeggen wat jullie niet weten’.”
[Edele Koran 7:33]
Het is interessant dat de Koran het heeft over “de zonde en de overtreding zonder recht”. Dit is een teken van Gods zegen aan elke mens, namelijk een aangeboren moreel besef. Het is een dergelijke zin voor moraal die, wanneer hij niet wordt verdorven door familie of de samenleving, mensen aanzet tot prijzenswaardige daden van deugdzaamheid. De Islam streeft ernaar om het morele besef van elke mens te verbeteren en te versterken en om zijn individuele karakter te sieren met de nobelste deugden.
Daarom voelt het menselijke intellect zich van nature aangetrokken tot de islamitische morele principes. Ze verheffen het streven naar moraliteit tot het niveau van aanbidding. Dat komt doordat de Islam elke daad die wordt verricht met de bedoeling God te behagen als aanbidding ziet.
Moraal en het individu
Het belangrijkste principe voor het gedrag van een moslim is wat de Koran “Al ‘Amal Assaalih” (goede daden) noemt. Deze term dekt alle handelingen, niet alleen uiterlijke daden van aanbidding.
Enkele van de voornaamste eigenschappen die van een moslim worden verwacht zijn godsvrucht, nederigheid en een groot verantwoordelijkheidsbesef tegenover God. Een moslim hoort nederig te zijn tegenover God en in zijn omgang met andere mensen. De Islam draag elke moslim ook op zijn passies en verlangens onder controle te houden.
De Islam waarschuwt voor ijdelheid en voor een te grote gehechtheid aan de kortstondige genietingen van deze wereld. Terwijl het zo gemakkelijk is om de wereld onze harten te laten vullen, roept de Islam de mensen op om God in hun hart te houden en de materiële wereld slechts met mate te gebruiken, in overeenstemming met Gods leiding. De Edele Koran zegt:
“Op de Dag waarop rijkdom en zonen niet zullen baten. Alleen hij (zal gebaat zijn), die naar Allah komt met een zuiver hart.” [Edele Koran 26:88-89]
Liefdadigheid is een van de meest lovenswaardige daden in de Islam. Zakaat, de jaarlijkse verplichte liefdadigheid voor elke moslim die meer rijkdom heeft verworven dan een bepaald niveau, is zelfs een van de pijlers van de Islam.
Dankbaarheid bij voorspoed, geduld bij tegenslag en moed om de waarheid te verdedigen, zelfs wanneer het jezelf benadeelt, zijn slechts enkele van de eigenschappen die een moslim moet proberen te ontwikkelen.
Moraal en de samenleving
Zowel voor een individu als voor een samenleving is moraliteit een van de fundamentele bronnen van kracht, net zoals immoraliteit een van de belangrijkste oorzaken voor verval is. Terwijl hij de rechten van het individu binnen een ruim islamitisch kader respecteert, is de Islam eveneens begaan met de morele gezondheid van de samenleving.
Zo verklaart de Islam alles wat bijdraagt tot het welzijn van het individu en van de samenleving moreel goed, en is alles wat schadelijk is moreel slecht.
Gezien zijn belang voor een gezonde en rechtvaardige samenleving, ondersteunt de Islam moraliteit en alles wat bijdraagt tot een betere moraal. Om diezelfde reden staat hij verderf en alles wat voert tot het verspreiden van verderf in de weg. De geboden en verboden van de Islam moeten dan ook in dit licht worden gezien.
Besluit
In de Islam heeft de moraal invloed op elk aspect van het leven van een moslim, van begroetingen tussen twee mensen tot internationale relaties. Ze is universeel in haar toepassingsgebied en toepasbaarheid.
Van een moslim wordt verwacht dat hij niet alleen deugdzaam is, maar ook oproept tot deugdzaamheid. Hij/zij moet zich niet alleen onthouden van kwaad en ondeugd, maar moet ook actief mensen voor dat kwaad waarschuwen. Met andere woorden, ze moeten niet alleen zelf een goede moraal hebben, maar ook bijdragen tot de morele gezondheid van de samenleving in haar geheel.
De Profeet Muhammad (vrede en zegeningen zijn met hem) vatte het gedrag van een moslim goed samen toen hij zei:
“MIJN SCHENKER VAN ONDERHOUD HEEFT MIJ NEGEN GEBODEN GEGEVEN: BEWUST BLIJVEN VAN GOD, ZOWEL PRIVÉ ALS OPENLIJK; RECHTVAARDIG SPREKEN, OF IK BOOS BEN OF TEVREDEN; GEMATIGD ZIJN, IN ARMOEDE OF RIJKDOM; VRIENDSCHAP HERSTELLEN MET HEN DIE HUN VRIENDSCHAP MET MIJ HEBBEN VERBROKEN; GEVEN AAN WIE MIJ IETS WEIGERT; DAT MIJN STILTE ZOU WORDEN GEVULD MET DENKEN; DAT MIJN ZOEKEN EEN VERMANING MOET ZIJN; EN DAT IK MOET BEVELEN WAT GOED IS.”
