De Islam is de godsdienst van medeleven en rechtvaardigheid, een godsdienst die perfect moreel gedrag onderricht en slecht gedrag verbiedt, een religie die de mens zijn waardigheid garandeert als hij de wetten van Allah onderhoudt.
Er bestaat geen twijfel over dat de Islam de ouderen een bijzonder aanzien heeft gegeven, aangezien er teksten zijn die de Moslims oproepen om hen te respecteren en te eren.
De mens bekleedt een eervolle plaats in de Islam
Allah, de Almachtige, zegt:
“En voorzeker, Wij hebben de kinderen van Adam geëerd. Wij brachten hen op het land en op de zee. Wij gaven hun levensonderhoud van het goede en Wij bevoorrechtten hen met een privilege boven vele van de andere schepsels die Wij hebben geschapen.” [Edele Koran 17:70]
Dus kregen ook de ouderen, vanwege de algemene betekenis van dit vers, als kinderen van Adam deze hoge status toebedeeld.
De Moslim samenleving is er een van wederkerig medeleven en samenhorigheid
Allah, de Almachtige, zegt:
“En dat hij behoort tot degenen die geloven en elkaar aansporen tot geduld en elkaar aansporen tot barmhartigheid. Zij zijn degenen die de mensen van de rechterzijde zijn (zij zijn de bewoners van het Paradijs).” [Edele Koran 90:17-18]
De Profeet (vrede en zegeningen zijn met hem) omschreef de gelovigen als één enkel lichaam. Hij ﷺ heeft gezegd:
“Je kan de gelovigen, in hun onderlinge liefde, barmhartigheid en medeleven vergelijken met een lichaam: als een deel ervan klaagt, blijft ook rest van het lichaam wakker en lijdt het koorts.” (Muslim)
Er is ook overgeleverd dat de Profeet ﷺ heeft gezegd:
“Niemand van jullie gelooft echt zolang hij niet voor zijn broeder wenst wat hij wenst voor zichzelf.” (Al-Bukhari)
Ook heeft hij ﷺ gezegd:
“De Meest Barmhartige is genadig voor wie genadig is. Wees barmhartig voor wie op aarde is, opdat Degene die in de hemel is barmhartig zal zijn voor jou.” (At-Tirmidhi)
Een Moslim moet er zijn voor zijn broeder
Ibn Abi Ad-Dunya heeft op gezag van Ibn ‘Umar overgeleverd dat de Profeet ﷺ heeft gezegd:
“De meest door Allah geliefde mens is hij die de mensen het meeste voordeel brengt. En de daad waarvan Allah het meeste houdt is dat je een Moslim gelukkig maakt, of hem verlost van een probleem, of zijn schulden betaalt, of voorkomt dat hij honger lijdt… Allah zal iedereen die zijn Moslimbroeder bijstaat om in zijn noden te voorzien stevig laten staan op de Dag dat alle voeten zullen uitglijden.” (Tabarani)
De gelovige ouderen staan in hoog aanzien bij Allah
De Profeet ﷺ heeft gezegd:
“Niemand van jullie mag de dood wensen of erom bidden voor hij komt, want wanneer iemand van jullie sterft komt er een einde aan zijn goede daden. En niets verlengt het leven van een gelovige meer dan het goede.” (Muslim)
Een Moslim moet de ouderen respecteren en eren
De Profeet ﷺ heeft gezegd:
“Tot het verheerlijken van Allah hoort het eerbiedigen van de grijsharige Moslim.” (Abu Dawoed)
Opdracht om ouders goed te behandelen
Aangezien de Islam de eerbied voor bejaarden in de samenleving benadrukt, dragen kinderen een bijzondere verantwoordelijkheid tegenover hun ouders.
De Edele Koran zegt:
“En jullie Heer heeft bepaald dat jullie niets dan Hem alleen aanbidden, en goedheid betrachten tegenover de ouders. Als een van de twee of beiden de ouderdom bereiken in jouw aanwezigheid, zeg dan nooit ‘foei’ tegen hen, snauw hen niet af en spreek tot hen een vriendelijk woord. En wees zachtmoedig voor beiden, en nederig en liefdevol, en zeg: ‘O mijn Heer, schenk hun Genade, zoals zij mij opvoedden toen ik klein was’. ” [Edele Koran 17:23-24]
In deze verzen wordt vriendelijk gedrag tegenover je ouders in één adem genoemd met geloven in de Ene God. Deze twee verzen weerspiegelen het medeleven, het respect en de verantwoordelijkheidszin die de Islam verlangt van gelovigen tegenover hun ouders.
“Een man kwam naar de Profeet toe en zei:
‘O Boodschapper van God, wie van de mensen is het meest mijn goede gezelschap waard?’ De Profeet zei: ‘Je moeder’. De man zei: ‘Wie dan?’ De Profeet zei: ‘Dan je moeder’. De man vroeg door: ‘Wie dan?’ De Profeet zei: ‘En dan je moeder’. De man vroeg nog eens: ‘Wie dan?’ De Profeet zei: ‘En dan je vader’.” [Hadieth in Bukhari en Muslim]
De Profeet ﷺ heeft verklaard dat ouders het recht hebben om door hun kinderen te worden gehoorzaamd. In een van zijn overleveringen stelde de Profeet ﷺ dat de hoofdzonden zijn: geloven dat God deelgenoten heeft, ongehoorzaam zijn aan je ouders, een moord plegen en een vals getuigenis afleggen. [Bukhari en Muslim]
De Islam maakt het tot een plicht voor kinderen om de verantwoordelijkheid voor het onderhoud van hun ouders op zich te nemen eens ze zelf onafhankelijk zijn geworden.
Eerbied voor de ouders, zelfs na hun overlijden
Muslim heeft op gezag van ‘Abdullah ibn ‘Umar overgeleverd dat hij een man van de Bedoeïenen ontmoette op weg naar Mekka, in Saudi-Arabië. ‘Abdullah begroette hem met de Salaam (Islamitische groet), liet hem rijden op de ezel waarop hijzelf onderweg was en gaf hem de tulband die hij op zijn hoofd droeg. Ibn Dinar heeft gezegd: We zegden hem: “Moge Allah u leiden. Zij zijn slechts Bedoeïenen en ze zijn tevreden met iets simpels”. Abdullah zei: “De vader van deze man was een enge vriend van ‘Umar ibn Al-Khattab, en ik hoorde de Boodschapper van Allah ﷺ zeggen: ‘De beste manier om iemands ouders te eren is dat de zoon contact houdt met de vrienden van zijn vader’.”
Dit is een van de vormen van bejaardenzorg in de Islam. Wanneer de leden van de Moslimsamenleving de vrienden van hun ouders bezoeken, betrekken ze deze ouderen in de samenleving en maken ze een einde aan hun gevoel van isolatie. Dit vermindert dan op zijn beurt de impact van de sociale en psychologische veranderingen die deze ouderen meemaken.
Waardigheid – een fundamenteel mensenrecht
Medeleven en respect voor de ouderen maakt een essentieel onderdeel uit van het Islamitische gedrag. De Profeet ﷺ van de Islam heeft duidelijk verklaard:
“Hij is niet één van ons die geen tederheid betoont aan de jeugd en die geen respect betoont aan de ouderen.” [Tirmidhi]
In de loop van ons leven zijn jeugd en ouderdom niets meer dan een zaak van tijd, want wie jong is zal op een dag oud worden. De Islam herinnert de jeugd aan deze fundamentele waarheid over de situatie van de mens, aan de hand van een overlevering van de Profeet ﷺ, waarin hij heeft verklaard:
“Als een jonge mens eerbied betoont aan een oudere vanwege zijn leeftijd, stelt God iemand aan om hem te eerbiedigen wanneer hij oud zal zijn.” [Hadieth van At-Tirmidhi]
Moge God ons allen helpen om onze verplichtingen tegenover onze bejaarden na te komen, om hen lief te hebben en te respecteren zoals ze horen te worden bemind en gerespecteerd, en om een goed voorbeeld te geven aan onze eigen kinderen.
