Zijn mannen en vrouwen gelijk in de Islam?
Hoe vullen man en vrouw elkaar aan?

Enerzijds is de gelijkheid tussen man en vrouw mogelijk en redelijk, omdat ze allebei mensen zijn met vergelijkbare zielen, hersenen, harten, longen, ledematen enzovoort. Anderzijds is de bewering dat man en vrouw gelijk zijn aan elkaar dan weer onmogelijk en absurd. Dat ligt aan hun natuurlijke verschillen op fysiek, mentaal, emotioneel en psychologisch vlak, en door hun verschillende neigingen en mogelijkheden. Om duidelijk te maken hoe ze gelijk zijn en elkaar tegelijk ook aanvullen, moeten we de gulden middenweg vinden.

Zelfs tussen leden van eenzelfde geslacht is totale gelijkheid niet haalbaar vanwege de natuurlijke verschillen in kracht en andere kenmerken, los van de vraag of ze man of vrouw zij. Dan is gelijkheid al helemaal onmogelijk tussen de twee geslachten. Allah, de Verhevene en Almachtige, zegt in de Edele Koran:

“En van alle dingen hebben Wij paren gemaakt. Hopelijk zullen jullie je laten vermanen.”
[Edele Koran 51:49]

Zelfs atomen vertonen deze dualiteit, met samenhangende en complementaire rollen voor de positieve en negatieve deeltjes en ionen. Toch maakt elk ervan een integraal deel uit van het hele systeem dat we de binaire basis van alle leven noemen. De meeste levende wezens hebben mannelijke en vrouwelijke exemplaren voor hun voortplanting. Zoals de biologie ons leert, hebben alle zoogdieren gelijkaardige trekken in de structuur van hun moleculen en klieren die het verschil in geslacht bepalen. Deze elementaire lichamelijke, psychologische en seksuele kenmerken beïnvloeden duidelijk ook andere aspecten van het leven.

Het is normaal dat een man voldoening zoekt en vindt bij een vrouw, en een vrouw bij een man, omdat ze uit en voor elkaar werden geschapen. Ze zijn onafscheidelijk met elkaar verbonden. Ze kunnen enkel en alleen voldoening vinden in het gezelschap van de ander als een wettige en eerbare partner en echtgeno(o)t(e),. Zo zegt Allah (de Almachtige) het in Zijn majestueuze Boek, de Koran:

“O mensheid, Wij hebben jullie geschapen uit een man en een vrouw en Wij hebben jullie tot volken en stammen gemaakt opdat jullie elkaar leren kennen. Voorwaar, de meest edele van jullie is bij Allah degene die het meest (Allah) vreest. Voorwaar, Allah is van alles op de hoogte, Alwetend.”
[Edele Koran 49:13]

In veel gevallen behandelt de Islam de vrouw als de gelijke van de man. Sommige van die gevallen vind je hieronder.

1) Gelijkheid als mens

Als mens zijn man en vrouw gelijk(waardig). De Islam schildert de vrouw bijvoorbeeld niet af als de bron van alle kwaad in de wereld vanwege een of andere erfzonde, waardoor Adam (vrede zij met hem) uit het Paradijs werd verbannen. We wijzen haar ook niet met de vinger als de oorzaak van het kwaad in de wereld omdat ze de doos van Pandora zou hebben geopend, zoals sommige religieuze doctrines en fabels ons leren. Allah, de Verhevene en de Almachtige, verklaart in de Edele Koran:

“O mens, vreest jullie Heer die jullie schiep uit één enkele ziel (en die) daaruit zijn echtgenote schiep en uit hen beiden vele mannen en vrouwen deed voortkomen (…)”
[Edele Koran 4:1]

Allah verklaart ook in de Edele Koran:

“Denkt de mens dat hij ongemoeid zal worden gelaten? Was hij niet eerst een druppel van uitgestort sperma? En vervolgens een bloedklonter waarna Hij (hem) schiep en nauwkeurig vormde? Zo maakte Hij daarvan de twee geslachten, de man en de vrouw. Is Degene met zo’n macht niet in staat de doden tot leven te brengen?”
[Edele Koran 75:36-40]

Allah illustreert in die verzen dat Hij beide geslachten uit één enkele bron heeft geschapen. Er is geen verschil tussen de twee wanneer het gaat om hun menselijkheid en ieder van hen vult de ander aan als de twee geslachten van dezelfde soort. De Islam heeft alle vroegere onrechtvaardige wetten, die de vrouw vernederden als minderwaardig in haar kenmerken en aard, afgeschaft en ingetrokken.

De Profeet van Allah (vrede en zegeningen zijn met hem) heeft gezegd:

“Waarlijk, vrouwen zijn de tweeling-helften van de mannen.”
(Tirmidhi)

2) Gelijkheid qua religieuze verplichtingen

Zowel vrouwen als mannen worden geacht dezelfde religieuze taken en rituelen te vervullen. Het geloofsgetuigenis (Shahada), het gebed (Salaat), de verplichte aalmoezen (Zakaat), het vasten (Saum) en de bedevaart (Hadj) zijn verplicht voor allebei. In sommige gevallen zijn de vereisten voor de vrouwen zelfs minder strikt, om hun bijzondere situaties van ongemak te verlichten. Rekening houdend met haar gezondheid en haar fysieke toestand wordt een menstruerende vrouw, of een vrouw met postnatale bloedingen die herstelt van een bevalling, vrijgesteld van de verplichting om te bidden en te vasten. Er wordt van haar verwacht dat ze in het geval van menstruatie of postnatale bloedingen de gemiste vastendagen nadien inhaalt, maar dat geldt niet voor de gebeden, omdat dit te lastig voor haar zou zijn.

3) Gelijkheid op het vlak van beloning en straf

Zowel mannen als vrouwen krijgen in deze wereld en in het Hiernamaals gelijkaardige beloningen voor hun gehoorzaamheid en gelijkaardige straffen voor hun ongehoorzaamheid. Allah heeft namelijk in de Edele Koran verklaard:

“Wie het goede doet, man of vrouw, en hij gelooft: voorwaar, aan hem geven Wij een goed leven. En Wij zullen hen zeker belonen met hun beloning, volgens het beste van wat zij plachten te doen.”
[Edele Koran 16:97]

En de Meest Majestueuze Heer zegt:

“Voorwaar, de mannen die zich hebben overgegeven (aan Allah) en de vrouwen die zich hebben overgegeven, en de gelovige mannen en de gelovige vrouwen, en de gehoorzame mannen en de gehoorzame vrouwen, en de waarachtige mannen en de waarachtige vrouwen, en de geduldige mannen en de geduldige vrouwen, en de ootmoedige mannen en de ootmoedige vrouwen, en de bijdragen gevende mannen en de bijdragen gevende vrouwen, en de vastende mannen en de vastende vrouwen en de mannen die over hun kuisheid waken en de vrouwen die (daarover) waken, en de mannen die Allah veelvuldig gedenken en de vrouwen die gedenken: Allah heeft voor hen vergeving bereid en een geweldige beloning.”
[Edele Koran 33:35]

4) Gelijkheid in het behoud van eer en waardigheid

Vrouwen hebben dezelfde morele verplichtingen en ze hebben recht op dezelfde algemene rechten als mannen op het vlak van kuisheid, onschendbaarheid, persoonlijke eer en respect, enzovoort. Er mag niet met twee maten worden gemeten. Wie bijvoorbeeld een kuise vrouw ten onrechte beschuldigt van overspel of ontucht wordt in het openbaar gestraft, net als wanneer het slachtoffer van die laster een man zou zijn. Allah, de Verhevene, verklaart in de Edele Koran:z

“En degenen die eerzame vrouwen beschuldigen (van ontucht) en vervolgens geen vier getuigen brengen: slaat hen met tachtig slagen. En aanvaardt nooit getuigenissen van hen, want zij zijn degenen die zware zonden begaan.”
[Edele Koran 24:4]

5) Gelijkheid bij financiële transacties en eigendomsrecht

Vrouwen zijn even goed in staat tot financiële transacties en het bezitten en beheren van eigendommen als mannen, en het is hen ook toegestaan. Volgens de islamitische wet mogen vrouwen bezitten, kopen, verkopen en elke mogelijke transactie ondernemen zonder toezicht van een voogd en zonder beperkingen. Dat is iets wat tot in deze moderne tijd in veel samenlevingen ronduit ongehoord was.

6) De beste van jullie is wie het best is voor zijn vrouwen

De Islam stelt dat een man die vrouwen eert, respecteert en rechtvaardig en perfect behandelt een gezond en rechtschapen karakter heeft. Daarentegen noemt hij een man die hen mishandelt een zondaar en geen respectabele man. De Profeet ﷺ heeft gezegd:

“De gelovigen die een perfect geloof hebben zijn degenen met het beste karakter. En de besten van jullie zijn degenen die hun vrouwen het best behandelen.”
(Tirmidhi)

7) Gelijkheid op het vlak van onderwijs en cultuur

De Islam geeft, wat opvoeding en cultuur betreft, aan de vrouwen dezelfde rechten als aan de mannen. De Profeet van Allah ﷺ heeft, zoals overgeleverd en bevestigd door de geleerden van de tradities van de Profeet, gezegd:

“Kennis verwerven is een verplichting voor elke individuele moslim (zowel mannen als vrouwen).”
(Ibn Majah)

Moslimgeleerden zijn het er collectief over eens dat het woord “moslim” in geopenbaarde Geschriften zowel op mannen als vrouwen slaat. Zo geeft de Islam de vrouwen evenveel recht op onderwijs, zodat ze hun religieuze en sociale verplichtingen begrijpen. Op die manier verplicht hij beiden ook om hun kinderen zo goed mogelijk op te voeden in overeenstemming met de juiste islamitische leiding. Uiteraard hebben vrouwen voor de opvoeding van hun kinderen specifieke verplichtingen naargelang hun mogelijkheden. En mannen hebben complementaire verplichtingen om hun gezin financieel te ondersteunen, te beschermen en te verzorgen. Dat is in overeenstemming met hun meer uitgebreide verantwoordelijkheid tegenover het gezin.
De Profeet ﷺ heeft gezegd:

“Eenieder die zorgt voor twee meisjes tot aan hun puberteit, hij en ik zullen op de Dag der Opstanding zo zijn.” De Boodschapper van Allah ﷺ voegde daarbij zijn vingers samen ter illustratie.”
(Muslim)

Over de meisjes onder de slaven heeft de Profeet van Allah ﷺ gezegd:

“Een man die een slavin bezit, haar goed voedt, haar goed opvoedt, vervolgens vrijlaat en huwt, hij ontvangt zijn beloning tweemaal.”
(Bukhari en Muslim)

8) Gelijke sociale verantwoordelijkheid

Mannen en vrouwen hebben gelijkaardige verplichtingen en verantwoordelijkheden om, naar best vermogen, de maatschappij te hervormen en te verbeteren. Mannen en vrouwen delen de verantwoordelijkheid om het goede op te leggen en het kwade te verbieden aangezien Allah, de Geprezene, in de Koran zegt:

“En de gelovige mannen en de gelovige vrouwen zijn elkaars helpers. Zij roepen op tot het behoorlijke en verbieden het verwerpelijke en zij onderhouden de Salaat en geven de Zakaat, en zij gehoorzamen Allah en Zijn Boodschapper. Zij zijn degenen die Allah zal begenadigen. Voorwaar, Allah is Almachtig, Alwijs.”
[Edele Koran 9:71]

9) Het recht op een eerlijk deel van het bezit

Mannen en vrouwen hebben vastgestelde rechten op een eerlijk deel van hun rijkdom, net zoals ze allebei verplicht zijn Zakaat (verplichte aalmoes) te geven volgens een vastgelegde berekening. Alle moslimgeleerden zijn het hier unaniem over eens. Een vrouw krijgt een welbepaald deel van een erfenis, iets wat in veel samenlevingen lang onvoorstelbaar was.

Allah (de Almachtige) zegt:

“Voor de mannen is er een aandeel in wat achtergelaten wordt door de ouders en de verwanten, en voor de vrouwen is er een aandeel in wat achtergelaten wordt door de ouders en de verwanten. Of het weinig of veel is: een vastgesteld aandeel.”
[Edele Koran 4:7]

10) Een vrouw mag, net als een man, iemand het recht geven toevlucht en bescherming te zoeken bij de moslims

Allah, de Verhevene, zegt:

“En als een van de veelgodendienaars bij jou bescherming zoekt, geef hem dan bescherming totdat hij het woord van Allah hoort en laat hem daarna een plaats bereiken waar hij veilig is.”
[Edele Koran 9:6]

De Boodschapper van Allah ﷺ heeft gezegd:

“En de bescherming door moslims is één, en de geringste onder hen mag bescherming schenken. En wie het recht van een moslim schendt, dan rust de vloek van Allah en Zijn engelen en alle mensen op hem, en er zal van hem geen berouw of losprijs worden aanvaard.” (Bukhari)

Dit wordt ook bewezen door het beroemde verhaal van Um Hani’ (de moeder van Hani’) die bescherming bood aan een veelgodenaanbidder. Hij zocht zijn toevlucht zocht bij haar op de dag van de verovering van Mekka nadat haar echtgenoot had gedreigd de man te zullen doden (wegens een oude vijandschap). Daarop zei de Boodschapper van Allah ﷺ:

“We beschermen en verlenen asiel aan iedereen aan wie jij asiel verleent, Um Hani.” (Bukhari)

Dit zijn slechts enkele van de rechten die we hier kort samengevat als voorbeeld geven, om de alomvattende aard van de islamitische jurisprudentie aan te tonen.